Παντοπωλείον "η Ειλικρίνεια"

Του Αστεροειδή, για το καινούργιο ιστολόγιο ουκ εν τω πολλώ το ευ

Η προϊστορία

Διαβάζω για το καφέ-μεζεδοπωλείο «Ακροβάτης» στο Μεταξουργείο σε μια free-press, νομίζω στην Metropolis. Το άρθρο στην εφημερίδα διαφημίζει με πολύ καλά λόγια το μαγαζί και δημοσιεύει μια φωτογραφία από το εσωτερικό του. Το ενδιαφέρον με το εν λόγω κατάστημα είναι το γεγονός ότι (κατά την εφημερίδα και τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης) εκεί γυρίστηκε η θρυλική ταινία «Της Κακομοίρας» με τον Κώστα Χατζηχρήστο. Το μαγαζί υποτίθεται ότι έχει σεβαστεί την αρχική κατασκευή του χώρου διατηρώντας το χρώμα της εποχής. Αυτές τις ίδιες πληροφορίες διαβάζουμε και σε άλλα έντυπα, ώστε, δεδομένου ότι η ταινία είναι πολύ αγαπημένη μας, μπαίνουμε στον πειρασμό να επισκεφτούμε το κατάστημα.

Η ιστορία

Παρασκευή μεσημέρι, μετά την δουλειά, δηλαδή κατά τις 5, μπαφιασμένοι μεν, κεφάτοι δε, ξεκινάμε από το Μοναστηράκι για τον «Ακροβάτη» πεζή. Η βόλτα έχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς περνάμε από δρόμους που ομολογουμένως δεν θυμάμαι να έχω περπατήσει, η μέρα είναι ηλιόλουστη, έρχεται Σαββατοκύριακο, όλα καλά. Δεδομένης της διαφήμισης στο χώρο ανησυχώ μήπως δεν βρούμε να κάτσουμε. Φτάνοντας στο μαγαζί ο φόβος μου διαψεύδεται πλήρως. Με εξαίρεση ένα τραπέζι με τρία άτομα που πίνουν καφέ, είμαστε οι μόνοι άλλοι πελάτες.

Το μαγαζί είναι γωνιακό, με πολύ ψηλά ανοίγματα θυρών, δίχωρο, ψηλοτάβανο. Εξωτερικά και εσωτερικά έχουν αφαιρεθεί οι σοβάδες και διακρίνεται η αρχική τοιχοποιία. Διακρίνεται τμήμα της αρχικής ψευδοροφής και ατυχείς συμπληρώσεις της με κόντρα-πλακέ. Τα τραπεζάκια πολύ μικρά, καφενείου, ψάθινες καρέκλες. Η διακόσμηση του μαγαζιού άκρως απογοητευτική. Ένα μεγάλο mobile με χρωματιστά ελάσματα (σχέδια τύπου Μιρό) κρέμεται πάνω από το κεφάλι μας, μια μικρή παλιά φωτογραφία του μαγαζιού σε ένα κάδρο, καδραρισμένες μεγάλες καταχωρήσεις των εφημερίδων που αναφέρουν το μαγαζί (!!!). Στο βάθος κοντά στο ταμείο ένας μεγάλος πίνακας με έναν ακροβάτη κι ένα παλιό ψυγείο, τύπου ΕΒΓΑ δεκαετίας 1970.

Απογοητευόμαστε γιατί περιμέναμε να παρουσιάζεται με κάποιο τρόπο η ισχυριζόμενη ομοιότητα με την ταινία, που είναι προφανώς το ατού του μαγαζιού. Αν όχι να ξαναστηθεί το μπακάλικο του κυρ-Παντελή «η Ειλικρίνεια», τουλάχιστον να στολιστεί το μαγαζί με ασπρόμαυρες φωτογραφίες από σκηνές του έργου.

Θα φάμε. Ο κατάλογος πλην του μενού περιλαμβάνει μια τελευταία σελίδα στην οποία οι ιδιοκτήτες επιβεβαιώνουν (κρατήστε το αυτό) το γεγονός ότι εδώ μέσα γυρίστηκε ο λεγόμενος «Μπακαλόγατος», αλλά οι ίδιοι έχουν ένα άλλο καλλιτεχνικό όραμα και προφανώς έτσι κάπως δικαιολογείται η απόσταση από την ταινία. Απολύτως σεβαστό, μόνο που δεν διακρίνεται κάποια άλλη ολοκληρωμένη διακοσμητική πρόταση -ελλείψει χρημάτων ίσως.

Μια παρένθεση

Φάγαμε συμπαθητικά, μάλλον ακριβά, μικρές μερίδες, μεζεδάκια (όχι μαγειρεμένα εκείνη την ώρα, αλλά ζεσταμένα στον φούρνο μικροκυμάτων) και πήραμε και καφέ. Το σέρβις ήταν, μμμ, πώς να το πω κομψά, όχι επαρκές, όχι φιλικό. Νιώθαμε σαν να ενοχλούμε κάθε φορά που προσπαθούσαμε να επικοινωνήσουμε με τον σερβιτόρο και, θυμηθείτε, ήμασταν μόνοι! Θυμήθηκα έναν φίλο και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην επιχείρησή του με τους αγενείς σερβιτόρους. Όχι, δεν αντιμετωπίσαμε αγένεια, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αισθανθήκαμε φιλοξενία.

Την εμπειρία μας από την εξυπηρέτηση στο κατάστημα την καταγράφω εδώ χωριστά ως «παρένθεση» γιατί επ’αυτού μπορεί κανείς πολλά να ισχυριστεί για να μας αντικρούσει, π.χ. ότι εμείς είμαστε οι απαιτητικοί και όχι το κατάστημα αφιλόξενο, και εν τέλει αυτό δεν έχει σχέση με την ιστορία που θέλω να πω.

Ο μύθος και η έρευνα

Όντας ήδη μέσα στο κατάστημα το περιεργαστήκαμε πολύ προσεκτικά προσπαθώντας να διακρίνουμε πώς είχε διαμορφωθεί για το γύρισμα της ταινίας, πού θα μπορούσε να είναι η πόρτα, πού ο πάγκος, πού «Αι Γενικαί Αποθήκαι», κλπ. Δεν βρίσκαμε καμιά ομοιότητα, αλλά το αποδώσαμε στις αλλαγές που ασφαλώς έχει υποστεί ο χώρος. Γυρνώντας στο σπίτι σχολιάζαμε την συμπεριφορά του σερβιτόρου σε ένα άδειο κατάστημα στις μέρες που διανύουμε και προσπαθούσαμε να λύσουμε το μυστήριο του καφενείου του κυρ-Παντελή.

Το βράδυ αρχίζουμε να ψάχνουμε την υπόθεση στο ίντερνετ. Βρίσκουμε βεβαίως-βεβαίως τα διαφημιστικά δημοσιεύματα στις free-press καθώς και θετικές εν γένει κριτικές (όπως αυτές εδώ). Το σημαντικότερο στοιχείο έρχεται από ένα πολύ καλό άρθρο στην on-line Espresso(πιστέψτε το), εδώ, όπου αναφέρεται ότι οι ιδιοκτήτες δεν γνώριζαν την σχέση του καταστήματος με την ταινία, αλλά τέσσερις μέρες πριν ανοίξουν πήραν την κρίσιμη πληροφορία για την ταύτιση «όταν ένας δημοτικός σύμβουλος της περιοχής τους ενημέρωσε».

Η ασαφής πηγή βεβαίως μας οδήγησε να ξαναδούμε την ταινία οι ίδιοι προσπαθώντας να διαπιστώσουμε τι συμβαίνει και εν τέλει καταλήξαμε στο εξής.

Ο χώρος του κινηματογραφικού καφενείου «η ειλικρίνεια» δεν έχει καμία αρχιτεκτονική σχέση με το καφενείο/τσιπουράδικο/μεζεδοπωλείο «Ακροβάτης». Το καφενείο της ταινίας δεν έχει το ασπρόμαυρο δάπεδο του "Ακροβάτη", δεν είναι γωνιακό, δεν είναι τόσο ψηλοτάβανο, έχει μόνον μία διακρινόμενη θύρα προς τον δρόμο, καθόλου ψηλή όπως είναι οι πόρτες του «Ακροβάτη», δημιουργεί μάλιστα εξωτερικά μια εσοχή με παράθυρο (εκεί που κάθεται ο γατομούστακος και η γυναίκα του για ουζάκι) που δεν υπάρχει στο κτήριο. Για να μην μακρηγορώ, κανένα απολύτως στοιχείο δεν ταιριάζει και επιπλέον υπάρχει ένα πολύ καθοριστικό, ενάντιο στην ταύτιση, στοιχείο: στους τίτλους της ταινίας αναφέρεται ότι η ταινία «γυρίστηκε στα στούντιο της Φίνος Φιλμ». Πιθανόν κάποια από τα εξωτερικά γυρίσματα (ο Ζήκος στο μπιλιαρδάδικο, το σπίτι της Λίτσας) να έχουν γίνει στην περιοχή, αλλά είναι σαφές ότι ο καφενές του κυρ-Παντελή είναι στημένος σε στούντιο.

Η διαχείριση του μύθου

Προσωπικά δεν βλέπω κανένα απολύτως στοιχείο ομοιότητας ανάμεσα στον «Ακροβάτη» και το καφενείο (ω, ο τίτλος του) «η Ειλικρίνεια», όπου εργαζόταν ο θρυλικός Ζήκος. Επομένως, ο ισχυρισμός των ιδιοκτητών μένει να αποδειχτεί με περισσότερα στοιχεία από έναν περαστικό δημοτικό σύμβουλο, κατά την ταπεινή μου άποψη. Μέχρι τότε, αν με ρωτάτε, προκειμένου να μην αισθάνεται ο πελάτης του καταστήματος εξαπατημένος (όπως εμείς) νομίζω ότι το καλύτερο που θα είχαν να κάνουν (δεδομένου ότι το φαγητό και το σέρβις και δεν είναι το δυνατότερο σημείο τους) είναι να ξαναστήσουν στο μαγαζί τους ως σκηνικό περιβάλλον το καφενείο του κυρ-Παντελή, το παντοπωλείον «η Ειλικρίνεια».