Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2008

Το παλιό και το νέο








Τελικά για όλα υπάρχει ένα όριο;


Όταν ξεκίνησα να δημοσιεύω κείμενά μου στο ιστολόγιο αυτό είχα πάρει την απόφαση, για διάφορους λόγους, να αποκρύψω όσο γίνεται περισσότερο την ιδιότητά μου της αρχαιολόγου. Πιστεύω ότι έκανα αρκετά καλή δουλειά, αποφεύγοντας όσο γινόταν τις εθνικιστικές συζητήσεις, την αρχαιολατρεία, τη δημοσίευση κειμένων που σχετίζονται με την συναρπαστική δραστηριότητά μου. Δεν το κατάφερνα πάντα. Όλο και κάποιος στομφώδης ημιμαθής θα με εκνεύριζε, όλο και κάποια αναφορά θα ξέφευγε σε κάποιο ποστ. Μισώ τους αρχαιομανείς και ευελπιστώ ότι δεν είμαι. Αλλά αγαπώ την ιστορία, αγαπώ την αρχαιολογία και έχω αφιερώσει στις ανασκαφές και την έρευνα περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια της ζωής μου.




Κατά καιρούς ανέκυψαν στην επικαιρότητα διάφορα ζητήματα για τα οποία είχα και έχω πολύ συγκεκριμένη άποψη. Η πτώση του στεγάστρου στην Σαντορίνη ή η κατεδάφιση των κτιρίων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου ήταν κάποια από αυτά. Έγραψα αλλού, υπέγραψα, αλλά εδώ στο ιστολόγιό μου τίποτα. Το ίδιο και για το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως.




Δεν έγραψα ποτέ αυτό που αισθάνθηκα κοιτάζοντας τους γερανούς που ξεφορτώνουν τις κάσες με τα αναθήματα από το Βράχο στο Νέο Μουσείο. Δεν έγραψα ποτέ, γι’αυτό ας το κάνω τώρα. Ας γράψω επιτέλους ότι οι γερανοί αυτοί κατεβάζουν για πρώτη φορά κι οριστικά μετά από 27 αιώνες αναθήματα ιερά που οι αρχαίοι ανέβασαν στο βράχο με χίλιους κόπους με σκοπό να μνημονεύσουν ες αεί την ευλογία των θεών που πίστευαν. Με ποιο δικαίωμα, σκέφτομαι, καταργούμε την προσφορά τους και καμαρώνουμε για τις τεχνικές μας δυνατότητες ασεβείς στο σεβασμό τους;




Ας είναι. Οι εποχές αλλάζουν και η αρχαιολογία οφείλει να ανταποκρίνεται στα αιτήματα των καιρών, ναι; Μια (ακόμη) επιστήμη που οφείλει να εξυπηρετεί το φαντασιακό των Ελλήνων.

Είχα στη σύντομη πορεία μου την ευκαιρία να συνεργαστώ με πολλούς σημαντικούς αρχαιολόγους. Με μάθανε πολλά, μα νομίζω ότι τα σπουδαιότερα ήταν η αγάπη για τους ανθρώπους που έζησαν σ’αυτή τη γη πριν από μας και ο θαυμασμός για τους δασκάλους τους. Ένας τέτοιος δάσκαλος ήταν ο Γιάννης Μηλιάδης. Ο Μηλιάδης υπήρξε Έφορος Ακροπόλεως και Διευθυντής του Μουσείου από το 1941 ως τη δεκαετία του 1960. Μαζί με τους λίγους αρχαιολόγους της εποχής του ήταν από τους πρωτεργάτες της σωτηρίας των ελληνικών αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αγωνιστής στις μάχες της αρχαιολογικής υπηρεσίας να ορθοποδήσει στα δύσκολα κατοπινά χρόνια. Είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω μόνο από δημοσιευμένες γι’αυτόν απόψεις, θετικές και αρνητικές, αλλά, το σπουδαιότερο, και από προσωπικά αρχειακά του κείμενα. Και σχημάτισα την εντύπωση ότι ήταν αν μη τι άλλο ένας μαχητής. Ένα από τα αποτελέσματα των μαχών του ήταν το Παλιό –ας το πούμε έτσι τώρα- Μουσείο Ακροπόλεως, το καμάρι του, έργο ζωής για το οποίο δεχόταν συγχαρητήρια από ανθρώπους από όλον τον κόσμο. Κάθε φορά που βλέπω το
Παλιό Μουσείο, σκέφτομαι εκείνον.




Φυσικά όλοι οι άνθρωποι δεν σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο και προπάντων οι επιστήμονες πρέπει να μάθουν να εξοβελίζουν τους συναισθηματισμούς τους. Σήμερα το πρωί μαθαίνω από το έγκριτο ιστολόγιο της Advocatus Diaboli ότι κάποιοι άλλοι επιστήμονες και ειδικοί, πολύ λιγότερο συναισθηματικοί από μένα, όταν βλέπουν το Παλιό Μουσείο Ακροπόλεως σκέφτονται κάτι άλλο.




Σκέφτονται ένα αναψυκτήριο.




Κι εγώ σκέφτομαι ότι πρέπει πιά να γράψω, να μιλήσω, να φωνάξω και να μην φοβάμαι.
Ακούω πιά καθαρά τον Γ. Μηλιάδη. Που γράφει σε μια αδημοσίευτη επιστολή του με αφορμή τα χάλια της αρχαιολογικής υπηρεσίας εν έτει 1935 «Αλλά ως που θα πάει αυτό; Και δεν είμαστε τάχα κι εμείς ένοχοι με την ανοχή μας; [..] δυστυχώς έχουμε χάσει τη συνοχή μας και σαν πραγματικοί ρωμηοί νομίζουμε ότι το φρονιμώτερον είνε να κοιτάει καθένας μας να κάνει μόνος του τη δουλειά του




Σήμερα ελπίζω ότι έκανα μια καλή αρχή.






Στους ανθρώπους εκείνους που βλέπουν το Παλιό Μουσείο σαν αναψυκτήριο, αφιερώνω, έτσι συναισθηματικά, όπως συναισθηματικά έγραψα και το σημερινό μου κείμενο κι όπως συναισθηματικά τελικά θεραπεύω αυτή την επιστήμη, το ακόλουθο απόσπασμα από το βιβλίο του Β. Πετράκου, Τα Αρχαία της Ελλάδος κατά τον Πόλεμο 1940-1944 (σ. 142).

Η μόνιμη παραμονή στρατιωτικών στην Ακρόπολη είχε γενικότερες δυσμενείς συνέπειες για τα μνημεία. Οι Ιταλοί πρώτοι πρώτοι κατέλαβαν το μουσείο και αφού ερεύνησαν το γραφείο του Διευθυντή (22 Ιανουαρίου 1942), εγκαταστάθηκαν σ’αυτό. Στις αίθουσες των αρχαϊκών αετωμάτων εγκατέστησαν το πλυντήριό τους και το μαγειρείο και το υπόλοιπο μουσείο μεταβλήθηκε σε στρατώνα. Ο Βράχος έγινε στρατιωτική περιοχή, όπου οι στρατιώτες χρησιμοποιούσαν τα πολεμικά μηχανήματα χωρίς φροντίδα για τον τόπο. Άναβαν φωτιές για το πρόχειρο φαγητό τους, βρώμιζαν τα μνημεία με βενζίνες, πετρέλαια και μηχανέλαια και, όπως ήταν φυσικό, μεταχειρίζονταν τα απόμερα σημεία της Ακροπόλεως για αποχωρητήρια. Μαρτυρείται μάλιστα πώς ούτε ο Παρθενώνας ούτε τα Προπύλαια γλύτωσαν από τη χρήση αυτή. Στους Έλληνες αρχαιολόγους φοβερή εντύπωση έκαμε η φωτογράφηση Ιταλών στρατιωτών αγκαλιά με τις Κόρες του Ερεχθείου. Ακόμη φοβερότερη, ότι στην Ακρόπολη σύχναζαν και οι ερωτικοί σύντροφοι των Ιταλών. Δεν παράλειψαν ακόμη οι ίδιοι να θραύουν αρχιτεκτονικά μέλη για απόσπαση αναμνηστικών κομματιών ή να χαράζουν τα ονόματά τους στα μάρμαρα των μνημείων.

21 σχόλια:

enteka είπε...

you go girl ;)

greekgaylolita είπε...

Απο τη στιγμη που διαλεξαμε να ανεβουμε στη Σανιδα Του Αποκλεισμου Στο Οραμα,βιωνουμε αυτη τη βαρβαρικη σκληροτητα σε ολο το ευρος των κοινωνικων οκταβων.
Η κατω οδος..δυστυχως..

I.I είπε...

μακάρι να είχαν κι άλλοι την ηθική και την παιδεία σου...

Nikos M. είπε...

ποτέ δε σκέφτηκα αυτό το τόσο απλό,
"οι γερανοί αυτοί κατεβάζουν για πρώτη φορά κι οριστικά μετά από 27 αιώνες αναθήματα ιερά που οι αρχαίοι ανέβασαν στο βράχο με χίλιους κόπους..."
τι καλά που μίλησες γι'αυτά για τα οποία αν μη τι άλλο μπορείς να έχεις λόγο
και να δούμε και μεις...

Ιφιμέδεια είπε...

@Έντεκα: :))

@greek-gaylolita: Και οι βάρβαροι δεν είναι απαραίτητα αλλοεθνείς. Ολοταχώς κάτω λοιπόν.

@Ιούδας: Τι να σου γράψω τώρα με αυτά που γράφεις; Σιγά το υπόδειγμα ηθικής και παιδείας...

@Νίκος Μ.: Δεν είναι φοβερό που μόλις καταργήσαμε και τυπικά την λειτουργία του Ιερού Βράχου; Ξηλώσαμε τα αφιερώματα και τα στέλνουμε στο νέο ναό-μουσείο.
Πώς το λέει ο Καβάφης; "Το έργον των θεών διακόπτωμεν εμείς τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής".

varometro είπε...

Dear Dr. Iφιμέδεια Jones

Ok, η ιδέα του αναψυκτηρίου είναι προφανώς γελοία απλά αναρωτιέμαι αν το να πας και να χτίσεις ένα κτίριο πάνω στον βράχο, δίπλα στον παρθενώνα (ακόμα και αν δεν φαίνεται από κάτω), είναι σωστό. Διάβασα το κείμενο για το πως χτίστηκε το παλιό μουσείο αλλά σαν ιδέα δεν μου κάθεται και τόσο καλά.

Αποριά: αυτά τα κουτάκια στην φωτογραφία τι ακριβώς είναι;

7Demons είπε...

Θα συμφωνήσουμε με τον Ιούδα.

(Επίσης εδώ να σου πούμε ότι το νέο νουσείο το βρίσκουμε αρχιτεκτονικώς έκτρωμα).


Έχεις πρόσκληση σε παιγχνίδι!!!

Ιφιμέδεια είπε...

My dear Βαρόμετρε,

όταν έγινε το παλιό μουσείο εξυπηρετούσε την ανάγκη να υπάρχει ένας φυλασσόμενος χώρος μέσα στην αρχαία ακρόπολη και να μην είναι ορατός από το εξωτερικό της. Προσωπικά δεν με ενοχλεί, αλλά φυσικά δεν θα γινόταν ποτέ σήμερα.

Πάτα το λινκ μέσα στο ποστ για το "παλιό μουσείο" και θα διαβάσεις λίγα πράγματα για την λογική της επιλογής. Λάβε φυσικά υπόψιν και την ιστορική πραγματικότητα των μέσων του 19ου αι. οπότε ελήφθη η απόφαση. Πριν κτιστεί το μουσείο έγινε ανασκαφική έρευνα στο χώρο, όπως και για το σημερινό άλλωστε.

Τα κουτάκια στη φωτό είναι το συγκινητικότερο (γιά μένα φυσικά) έκθεμα του Μουσείου Θεσσαλονίκης. Είναι τα κουτάκια που χρησιμοποιούσαν οι Γάλλοι ανασκαφείς για να αποθηκεύουν τα ευρήματά τους.

@7 δαιμόνια: Αχ, αχ, τι να σας πω κι εσάς! Ας πώ μόνον ότι κι εγώ συμφωνώ ότι το νέο μουσείο είναι άσχημο (φυσικά πρόκειται για μόνον για αισθητική άποψη) αλλά το κυριώτερο το θεωρώ σύμβολο της νεοελληνικής ματαιοδοξίας (αυτό είναι γνώμη!).

(Για να δω τι παιχνίδι είναι αυτό!)

varometro είπε...

Μιλώντας περί παρεμβάσεων σε αρχαία μνημεία... Λοιπόν, υπάρχει ένας πολύ καλός εικαστικός καλλιτέχνης ονόματι Δημήτρης Τσουμπλέκας που με κάποια φωτογραφικά κολάζ "ενώνει" το αρχαίο με το σύγχρονο. Δεν ξέρω πως θα σου φαινόταν μια παρέμβαση όπως αυτή της φωτογραφίας, πάντως πρακτική θα ήταν σίγουρα (μέχρι να ανέβεις πάνω σου κόβεται η ανάσα!). :-)

Ιφιμέδεια είπε...

Θα σε στείλω τώρα Βαρόμετρε, ετοιμάσου:
τον Τσουμπλέκα τον έχω γνωρίσει σε ανασκαφή!!

varometro είπε...

Ότι με έστειλες με έστειλες!

Τελικά ποιος είπε πως ο αρχαιολόγος κάνει μια μοναχική δουλειά μακρυά από τον πολιτισμό σε κάμπους και ραχούλες; :-)

Ιφιμέδεια είπε...

Μα είναι δυνατόν να θέλεις να καταλάβεις την ανθρώπινη συμπεριφορά -έστω μέσα από τα υλικά κατάλοιπά της- και να ζεις μακριά από τους ανθρώπους;

(πάντως τον Τσουμπλέκα τον γνώρισα στην κορυφή ενός βουνού και για να σε στείλω κι άλλο με έχει φωτογραφίσει κιόλας. :))

varometro είπε...

Καταρχάς θα 'θελα να την δω αυτή την φωτογραφία! Ακόμα σκέφτομαι πως με βάση τα υλικά κατάλοιπα οι συνάδελφοί σου στο μακρινό μέλλον δεν θα δυσκολευτούν καθόλου μα καθόλου να προσδιορίσουν την μια και μόνη συνήθεια των Ελλήνων στις μέρες μας...

Ιφιμέδεια είπε...

Σε τρώει η περιέργεια ε; Το βιβλίο κυκλοφορεί αλλά θα δυσκολευτείς να με αναγνωρίσεις 15 χρόνια και 15 κιλά πριν πριν. Θα σου στείλω κανένα μεϊλ γιατί παραεκτίθεμαι πιά στο μπλονγκ!

Ναι, νομίζω ότι οι νεολέλληνες αφήνουν πολλαπλώς το στίγμα τους και θα ξεχωρίζει ο πολιτισμός τους από των συνευρωπαίων τους τόσο, ώστε φαντάζομαι πολλοί θα καταλήξουν μελλοντικά ότι ναι, ο λαός μας είναι οι εκλεκτοί Νεφελίμ.

Xilaren είπε...

ήθελα να σου πω πως αυτό το ποστ το έχω διαβάσει 3-4 φορές και θέλω να σε ρωτήσω πράγματα και να σου στείλω μία φωτογραφία την οποία δεν βρίσκω. τελοσπάντων, ερωτήσεις ίσως από κοντά και θα τη βρω τη ρημάδα!

Ιφιμέδεια είπε...

Καλέ μην διαβάζεις τα παραληρήμματα τόσες φορές. Έχω τύψεις! Στείλε μου ό,τι θέλεις και μακάρι να βρεθούμε κιόλας. Κάτι μου λέει ότι θα γελάσουμε πολύ.
(έχω αγωνία τώρα: τι φωτο είναι;)

Xilaren είπε...

μία ασπρόμαυρη με κάτι αυστραλούς στρατιώτες γύρω στο 1946 να λιάζονται κάτω απο τις Καρυάτιδες. Την είχα στο γραφείο μου κανένα χρόνο, κάπου χάθηκε

το άλλο λύνεται εύκολα: 20 με 30/3, τώρα ΚΑΙ στην πόλη σας :Ρ

Ιφιμέδεια είπε...

Μήπως εννοείς αυτήν εδώ;

http://www.ww2australia.gov.au/greatrisk/images/04_acropolis_225.jpg

Αχ, τι κακό timing είναι αυτό;;; Φεύγω 23 με 28 Βέλγιο!
(όμως κάτι θα γίνει πιστεύω, λίγο πριν λίγο μετά)

Xilaren είπε...

mia poly paromoia :)

na peraseis kala!

stassa είπε...

χμμμ, εγώ αναρωτιέμαι πάντα τί θα γίνει όταν στο μακρινό μέλλον κάποιοι αποφασίσουν να αρχαιολογήσουν όπως εμείς σήμερα και σκάψουν και βρούνε τα μουσεία μας;

Αν έχουν χαθεί τα αρχεία μας (σιγά μην δεν έχουν) κι έχουν μείνει μόνο τα αρχαία που έχουμε βγάλει από τη γη, όλα στοιβαγμένα στις ίδιες αίθουσες, χωρίς στοιχεία να βοηθήσουν στην χρονολόγησή τους, δεν θα μπερδευτούνε;

Εντάξει, όχι οτι δεν πρέπει να βάζουμε τα πράγματα σε μουσεία να τα βλέπουμε και να τα χαιρόμαστε. Απλά, λέω τώρα.

Ιφιμέδεια είπε...

Έχει πάντως ενδιαφέρον ότι συχνά σκεφτόμαστε πώς θας μας αντιμετωπίσει η ιστορία. Και παρά το γεγονός αυτό δεν κάνουμε και πολλά σε συλλογικό επίπεδο για να επηρρεάσουμε την υστεροφημία μας.