Ο Κροκόδειλος (ή Κορκόδειλος) Κλαδάς έζησε και έδρασε στην περιοχή της Μάνης τον 15ο αιώνα. Ο πατέρας του Θεόδωρος είχε έρθει από την Χιμάρρα της Ηπείρου στην Μάνη ως στρατιωτικός διοικητής της περιοχής κάτω από τους Παλαιολόγους του Δεσποτάτου του Μωρέως. Ο γιός του ο Κροκόδειλος έζησε την οθωμανική εισβολή στην Πελοπόννησο και στην διάδοχη κατάσταση προσπάθησε να επιβιώσει και να διατηρήσει για τον ίδιο και τους υπ'αυτόν προνόμια κι εδάφη στην Μάνη. Συντάχθηκε με τους Βενετούς κατά των Οθωμανών, αλλά όταν οι πρώτοι κατέληξαν σε συμφωνία με τους δεύτερους, ο Κροκόδειλος οργάνωσε ένα πολυάριθμο κίνημα ατάκτων (stratioti) που εξεδίωξε τις Τουρκικές φρουρές και επικράτησε στη Μάνη. Οι Τούρκοι βεβαίως αντεπιτέθηκαν και πίεσαν τον Κλαδά και άλλους τοπικούς αρχηγούς και κατόπιν αιματηρών συμπλοκών ο Κροκόδειλος διασχίζοντας την χερσόνησο της Μάνης διέφυγε από το Πόρτο Κάγιο στην Ιταλία. Η δράση του συνεχίστηκε εκεί και στην Αλβανία και λέγεται ότι ο θάνατός του τελικά ήταν μαρτυρικός.
Δεν είναι πρόθεσή μου να ιστορήσω εδώ με ακρίβεια τη δράση του Κροκοδείλου Κλαδά και της οικογενείας του. Υπάρχουν ήδη ευτυχώς επισταμένες ιστορικές έρευνες για την δράση του (π.χ. αυτή) και μαθαίνω ότι η ιστολόγος του Surprised by Time, Diana Gilligant Wright εργάζεται πάνω σε μελέτη με τίτλο The Knight and Death: Krokodeilos Kladas and the Fifteenth-Century Morea.
Αυτό που προσωπικά βρήκα απολύτως συναρπαστικό στην πρώτη μου ομολογουμένως γνωριμία με την προσωπικότητά αυτή είναι -γιατί να το κρύψω;- το όνομά του. Μα τι πρόσωπο πρέπει να ήταν αυτό που το αποκαλούσαν Κροκόδειλο σκέφτομαι. Διάβασα κατά τόπους στο διαδίκτυο ότι το όνομα μπορεί να είναι προϊόν παραφθοράς, από ένα αρχικό Ακροκόνδυλος (?!) ή Crocotillus (ψιλόλιγνος), μα επιλέγω να πιστεύω ότι το όνομά του ήταν εξαρχής αυτό: Κροκόδειλος.
Πολυσύλλαβο, ηχητικό κροταλλιστικό, φοβιστικό.
Καλύτερα από μένα όμως τα λέει ο Ν. Εγγονόπουλος, που κι εκείνος φαίνεται εντυπωσιάστηκε από το όνομα και την ιστορία του ανθρώπου.
Το ποίημα "Περί Κροκοδείλου Κλαδά" πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Η νέα ποίηση" (1975) και αργότερα στην συλλογή "Στην Κοιλάδα με τους Ροδώνες" (Ίκαρος, 1978).
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ο Κλαδάς προφανώς συνέχισε να απασχολεί τον καλλιτέχνη και αργότερα. Το έργο του "Ο ήρωας Κροκόδειλος Κλαδάς" χρονολογείται το 1983.
Αναδημοσιεύω εδώ το έργο και το προσχέδιό του από το Κ. Περπινιώτη-Αγκαζίρ, Νίκος Εγγονόπουλος. Ο Ζωγραφικός του Κόσμος, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2007. Συγχωρείστε μου την κακή αναπαραγωγή.
20 σχόλια:
Where do you get the information about Epiros? That would be useful to me. A Corcondille took the castle of Ag. Yiorgos in about 1297 -- this is in the French Chronicle of the Morea, not in the Greek -- and Kladas surrendered it to Mehmed II in 1460. Mehmed gave him the castle of Vordounia and the territory of Helos as reward. [This information comes from Sphrantzes.] He appears in no contemporary Greek sources other than Sphrantzes. Everything else that is known about him comes from Venetian sources.
Well Diana, this is several centuries out of my league, so I may well be mistaken. Here's what I know.
I found the information on Epiros in
Κ.Ν. Σάθας, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς: ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξιν του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821), Αθήνα 1869.
He mentions the information on Kladas' family descending from Hpeiros on p. 36 and then on p. 37, footnote 1, he claims that Ιωάννης Γεώργιος Κλαδάς, a descendant of the family residing in Kephallonia, supplied copies of all manuscripts relating to his family's history (like a copy of the British Museum manuscript Storia della Guerra dei Veneziani 1478-1482). Because of their close collaboration I assume Sathas got the information on Epiros by I.G. Kladas. I assume he is the same Count Yannis Kladas, who is mentioned as author of the Αρχαία Ιστορικά Γεγονότα της Οικογενείας των Κομετών Κλαδαίων από τα 1366 μέχρι 1803, Αθήνα 1872 (Non vidi, but I should mention the curious fact that, according to the National Book Centre of Greece, K. Sathas is the author of this book as well).
I. Chasiotis, who wrote the chapter "Επαναστατική Δράση του Κορκόδειλου Κλαδά (1480-1481)" in Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, vol. Ι', 276-279, also accepts this family's origin from Epiros. When speaking about Kladas moving to North Epiros after Italy, he says "Τον Αύγουστο του ιδίου έτους (i.e. 1481) ο Κλαδάς μετέφερε τη δράση του στα προγονικά χώματα της Βορείας Ηπείρου"
It is possible that the Kladas branch in Kephallonia were responsible for spreading the information on the family's descent from Epiros (confused by Krokodeilos' actions there?); if no 15th c. sources mention this perhaps it wasn't true?
Also can the Crocondille mentioned as taking over the castle at Ay. Georgios in 1297 be connected to Kladas? Could this not mean that this was an epithet-name used in Mani for perturbattori like Kladas?
αγαπητή Ιφιμέδεια, χαίρομαι που αναφέρεσαι στον Κορκόδειλο Κλαδά.
τον είχα γνωρίσει απ΄ το ποίημα του Εγγονόπουλου πριν χρόνια και έψαξα γι΄αυτό
φυσικά επειδή εντυπωσιάστηκα απ΄ το όνομα
σ΄ εκείνη την αναζήτηση - πριν πολλά χρόνια - βρήκα κάποιους που έλεγαν πως υπήρξαν βυζαντινοί "ιππότες", οι λεγόμενοι "καβαλαραίοι" με δικούς τους κώδικες τιμής και μυήσεις...
δυστυχώς δεν έχω ούτε βιβλιογραφία ούτε περισσότερα στοιχεία για όλα αυτά...
Ωστε αυτός είναι ο Κρόκόδειλος ..Για φαντάσου..Ομολογώ πως μου ηταν παντελώς αγνωστος,αλλά απο τι καταλαβαίνω εχουμε να κάνουμε με μια μορφή...
Ωραίο ποιήμα πάντως ,αν και ο εγγονόπουλος γενικά δεν μ`αρέσει.Υπάρχει και μια ωραία ιστορία για αυτόν{μπορεί και να την ξέρεις} ο οποιος οταν δίδασκε ενας μαθητής του για να τον πειράξει προφανώς τον ρώτησε" Τι τον εχετε τον εγγονόπουλο τον χασάπη? κι ο δάσκαλος απάντησε.."Χεσμένο"...
Αγαπητέ μου δόκτορα,
κάναμε δηλαδή την αντίστροφη διαδρομή!
Εγώ βρήκα τον Κλαδά ψάχνοντας την Μάνη (και έχοντας φάει τα τελευταία χρόνια μιά πετριά με τους κροκόδειλους). Το ποίημα ακολούθησε και για να είμαι εντελώς ειλικρινής, το θεωρώ άνισο, προτιμώ δηλαδή τους αρχικούς στίχους από τους τελικούς.
Πράγματι και τα δικά μου διαβάσματα με οδήγησαν σε αυτό που γράφεις, την ύπαρξη "οπλαρχηγών", που οι Ενετοί αποκαλούσαν stratioti, ένας εκ των οποίων ήταν ο Κλαδάς.
Αγαπητέ μου ΤάκηΧ,
λατρεύω την ανεκδοτολογία, ώστε πολύ ευχαριστώ για το Εγγονοπούλειο παρελκόμενο!
Ο Εγγονόπουλος είναι μιά προσωπικότητα που μέσα μου δεν τον έχω ακόμη κατατάξει νομίζω οριστικά, αλλά θα έλεγα προς κλίνω μάλλον θετικά προς αυτόν.
Όταν τον σκέφτομαι επηρρεάζομαι πολύ από την φράση που χρησιμοποίησαν ως τίτλο της αλληλογραφίας του προς τη Λένα
"Και σ'αγαπώ παράφορα"
Σαν ποίημα είναι η φράση αυτή από μόνη της.
να μην ξεχνάμε κ τα κροκοδείλια δάκρυα, αυτά κ αν χρήζουν έρευνας!
Έχεις δίκιο αδελφούλη μου. Και παρά το γεγονός ότι έχουμε ήδη εντρυφήσει εις την έννοιαν παρακολουθώντας άπειρες ώρες Δυναστείας, αποφάσισα να ερευνήσω έτι περαιτέρω και ιδού, σου χαρίζω τον ορισμό της φράσης αλλά και το παράδειγμα που παραθέτει το λεξικό της Slang
"Είναι το ψέυτικο κλάμα, το προσποιητό, που ναι μεν ο «ηθοποιός» κλαίει και δακρύζει αληθινά, μέσα του όμως ξέρει πως έχει άδικο και το κάνει για να συγκινήσει το άλλο άτομο και να του συγχωρέσει τα όποια λάθη η φταιξίματα."
-... και όταν είπα στη Μαρία οτι τη χωρίζω γιατί με απάτησε με τον ταχυδρόμο, εκείνη έπεσε στα πόδια μου και έκλαιγε και μου έλεγε πως μόνο εμένα αγαπά και δε θα ξανακάνει κάτι τέτοιο..
-Φίλε μην την ακούς και μη δίνεις σημασία στα κροκοδείλια δάκρυά της. Αν σε πλήγωσε τώρα, θα σε ξαναπληγώσει και στο μέλλον...
ποια κακή αναπαραγωγή?
εγώ γιατί ενδιαφέρομαι μόνο για την ζωή και την δράση της Θεοδώρας?
λάθος τον δρόμο μου πήρα...
Αγαπητή Αμάλθεια,
λέω κακή αναπαραγωγή τις φωτογραφίες του έργου του Εγγονόπουλου γιατί δεν τις σκάναρα αλλά τις φωτογράφησα με τη μηχανή και μου φάνηκαν κάπως θολές.
Με ποιά Θεοδώρα έχεις εμμονή; την του Ιουστινιανού;
ναι ναι!με αυτήν την εξώλης και προώλης!
ή αλλιώς..με την παρεξηγημένη της (Βυζαντινής)Ιστορίας.
Έχω να πω 3 πράγματα:
1) το ανέκδοτο για τον Εγγονόπουλο, κ α τ α π λ η κ τ ι κ ό ! Δεν μπορώ να σταματήσω να γελάω!
2) οι κροκόδειλοι (έτσι γράφεται? μήπως βγαίνει από το "δειλοί"?) είναι μεγάλοι, πράσινοι και σκληροί (εξωτερικά, εννοώ, αν τους ζουλήξεις με το δάχτυλο στην πλάτη. Φαντάζομαι, βέβαια). Γιατί λοιπόν σου αρέσουν? Γιατί δεν σου αρέσουν, όπως σε όλους τους "φυσιολογικούς" ανθρώπους, τα γατάκια, σκυλάκια, κοτοπουλάκια, ζουζουνάκια κλπ -άκια?
:)))
3) Σιχαίνομαι την έκφραση-και το θέμα, γενικά, "κροκοδείλεια δάκρυα": ο μπαμπάς μου, όποτε κλαίγαμε, μικρές, κάτω από τα 10 σου λέω, έλεγε αυτά είναι ψεύτικα δάκρυα, γυναικεία, κροκοδείλεια, τις γυναίκες δεν πρέπει να τις πιστεύεις όταν κλαίνε.
Μουρχόταν να του ρίξω μπουνιά στα μούτρα, ντρέπομαι κιόλας γιατί έχει χρόνια που δεν ζει, αλλά ακόμη έτσι νιώθω σχετικά μ' αυτό το θέμα...
(Κοίτα να δεις πόσα είχα να πω σχετικά μ'αυτό το πράσινο ζωντανό που μου είναι εντελώς αδιάφορο και δεν με είχε απασχολήσει ποτέ...)
Σας χαίρομαι που μελετάτε (και) στις διακοπές σας. Γενικά, χαίρομαι που σας γνώρισα Ιφιμέδεια :)
Ωχ, έχω κι ένα 4ο να πω, άσχετο με τους κροκόδειλους.
Τον Εγγονόπουλο, που τον είχα απλά υπόψιν μου, τον έβαλα στην καρδιά μου μετά την μεγάλη έκθεση στο Μπενάκη, το 2007.
Εδώ είναι λίγο από τις σημειώσεις μου και τον ενθουσιασμό μου από κείνη την έκθεση, όπου πήγα μόνη κι εκατό φορές έκτοτε είπα το πόσο καλά έκανα και ξεσηκώθηκα και πήγα, κι άνοιξε άλλο ένα παράθυρο στη ζωή μου.
(Σταματώ εδώ, γιατί τείνω να κάνω "ποστ μέσα στα σχόλια"... :)
Αναμφισβήτητα ένα όνομα - φωτεινός αστήρ εντός του ιστοσαλονικού μικροσύμπαντος. Περιττό να αναφέρω ότι η ανακάλυψή του, κατά τη διάρκεια συγγραφής ταξιδιωτικού πονήματος για την αδούλωτη Μάνη, υπήρξε πηγή ανέλπιστης χαράς για την ιστοσαλονίστ.
Φανταστείτε μόνο την έκφραση των υπαλλήλων σε ΙΚΑ, εφορίες και ντελιβεραντζίδικα στο άκουσμά του, εάν το εν λόγω όνομα διαιωνιζόταν μέχρι τις μέρες μας.
Αγαπημένη μου Λεμονιά,
είναι μεγάλη ιστορία γιατί μου αρέσουν οι κροκόδειλοι. Μεγάλο ερώτημα, για να δω αν μπορώ να απαντήσω.
α. Πριν καιρό είχα δει ένα ντοκυμαντέρ στο Σκάϊ με έναν τύπο που προσπαθούσε να βρει τον πιό μακρύ κροκόδειλο και τέλος πάντων μπουκάρησε σε μιά σπηλιά με κάτι άλλους και βρήκαν όντως έναν πολύ μεγάλο κροκόδειλο που προφανώς κρυβόταν ή κοιμόταν εκεί. Τον τράβηξαν έξω, τον κουκούλωσαν με ένα σακί για να μην βλέπει και τους δαγκώσει και ο "οικολόγος" τον καβάλησε για να μας δείξει την νίκη του επί του θηρίου.
Εκείνη τη στιγμή αυτή η αισχρότητα μου γέννησε ένα αίσθημα συμπάθειας για το φοβερό θηρίο και αντίστοιχα θυμάμαι πόσο μίσησα τον παρουσιαστή και τους συνοδούς του και τις κάμερες και το κανάλι κι όλους τέλος πάντων που βασάνιζαν τον κροκόδειλο στο όνομα (ποιάς;) τηλεθέασης.
β. Οι κροκόδειλοι μου θυμίζουν τον κόσμο που υπήρχε πριν από αυτόν που ζούμε, κατάλοιπα καθώς είναι του κόσμου των δεινοσαύρων.
Σαν να έχουν μιά μεγαλύτερη σοφία έτσι.
γ. Επιπλέον μου είναι συμπαθείς ως παρεξηγημένοι "κακοί", όπως μου είναι συμπαθείς συνήθως οι "κακοί" στα παραμύθια. Προσπαθώ πάντα να μπαίνω στην πλευρά τους, να αναζητώ το δίκιο τους και συνήθως καταλήγω να αγαπώ τους κακούς κροκόδειλους περισσότερο από τα καλά παπάκια, σκυλάκια, κλπ.
δ. (Πρέπει όντως) να είναι σκληρή η πλάτη τους, αλλά κάτι μου λέει ότι η κοιλιά τους πρέπει να είναι πιό μαλακή...
Πασταφλώρα μου
πρέπει να μας ενημερώσετε ενδελεχώς για τα πονήματά σας τα συγγραφικά. Αμάν με την ταπεινότητα σας!
Κατά τα άλλα, σκεφτόμαστε ομοίως. Συνεχώς αναλογίζομαι πώς θα ήταν να κυκλοφορεί κανείς και σήμερα με ένα τέτοιο όνομα!!! - ασφαλώς εντυπωσιακόν!
Eνδιαφέρον πρώτη φορά διαβασα για αυτόν.Καλησπέρες
@Vam33
Χαίρομαι που σου φάνηκε ενδιαφέρον!
(καλημέρα)
Μήπως το άνθρωπο τον έλεγαν Κροκόνδυλο Κλαδά (και κροκόδειλο ή αλιγάτορα);
Καλησπέρα σε όλους είμαι μακρινός απόγονος του Κροκόδειλου ή Κορκοδειλου Κλαδά αν θέλετε θα μπορούσα να σας αποστείλω ή να σας βοηθήσω αν μπορώ με κάποιες πληροφορίες. Ευχαριστώ.
Δημοσίευση σχολίου