AFM

Δεν τον γνώρισα ποτέ από κοντά, δεν ανταλλάξαμε ποτέ προσωπικά μηνύματα, δεν ήξερα το πραγματικό του όνομα. Δεν το ξέρω ούτε τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις. 
Κάποιος έγραψε ότι τον έλεγαν Γιώργο. 

Δεν έχει μάλλον σημασία τώρα. Για μένα ήταν πάντα ο φίλος αγαπητός μπλόγκερ Allu Fan Marx και τον ήξερα μόνο από τα γραπτά του. Από τα κείμενά του και τα σχόλιά του που ήταν πάντα εύστοχα και πάντα ευγενικά. 

Κι απέπνεαν τα γραπτά του όλα ένα τέτοιο ήθος, μια τέτοια ευαισθησία, μια τέτοια ποιότητα που ειλικρινά δεν έχω πώς να διαχειριστώ την είδηση του θανάτου του παρά μόνο με μια βαθιά στενοχώρια, μια μεγάλη θλίψη. 

Είναι συναίσθημα περίεργο αυτό. Γιατί δεν είναι απλώς η στενοχώρια που νιώθεις όταν ας πούμε πεθαίνει ένας αγαπημένος σου συγγραφέας. 
Καλώς ή κακώς τελικά αποδεικνύεται ότι η ιστολογική παρουσία δεν είναι μόνο συγγραφή. Είναι πολλά περισσότερα αυτά που περνούν ανάμεσα στις λέξεις, αυτά που σε βοηθάνε να διαμορφώσεις μια εικόνα γι'αυτόν που διαβάζεις. Μια εικόνα τόσο πολύ ζωντανή, τόσο κοντινή, που έτσι ορθώνεται μπροστά σου ζωντανός ο άνθρωπος που γράφει, που εκφράζεται όπως επιλέγει να εκφράζεται και είναι σαν να τον ξέρεις καλά, καλύτερα από ανθρώπους με τους οποίους επικοινωνείς δια ζώσης. 

Έτσι είναι που φτάνεις τώρα να γίνεται και η απώλεια κοντινή κι αυτή. Και η θλίψη εντελώς μα εντελώς ειλικρινής, εντελώς μα εντελώς αληθινή, εντελώς μα εντελώς βαθιά.

Ούτε ξέρω αν βγάζει νόημα αυτό που γράφω, ούτε που με νοιάζει κιόλας. 

Ο αγαπημένος μου ιατρός-τερματοφύλακας-επιστήμων-πρωθυπουργός της Τζατζουφίας Δρ Φλάντζας έγραψε με αφορμή την απώλεια αυτή δυό λόγια που μου φάνηκαν ωραία και ουσιαστικά. 

Τα αναδημοσιεύω χωρίς την άδειά του. 

Θα έλεγα πως έφυγε για τον Παράδεισο που πηγαίνουν να συναντηθούν οι μπλόγκερ, αλλά δεν πιστεύω σε κανενός είδους παράδεισο, μπορώ μόνο να το φανταστώ ως ποιητική αδεία. Ένα Παράδεισο που αυτός και πολλοί άλλοι θα συνεχίσουν να υπάρχουν, να ποστάρουν, να σχολιάζουν και να τσακώνονται σε μια άλλη διαδικτυακή διάσταση που δεν μας αφορά μέχρι να έρθει η σειρά μας να την ανακαλύψουμε. 

Οι άνθρωποι επιθυμούν έργα με ρεβόλβερα

Ο Κωνσταντίνος Καβαρνός γεννήθηκε το 1918 στη Βοστώνη. Ήταν καθηγητής φιλοσοφίας με σπουδές στο Harvard και σε όλη τη διάρκεια της ζωής του επέδειξε εξαιρετικά θερμό ενδιαφέρον για τον ορθόδοξο χριστιανισμό για τον οποίο έγραψε πάμπολλα σχετικά συγγράμματα.

Γνώριζε προσωπικά και λάτρευε κυριολεκτικά τον Φώτη Κόντογλου, τον οποίο θεωρούσε άγιο άνθρωπο, και του αφιέρωσε τρία συγγράμματά του: Ο Φώτιος Κόντογλου περί βυζαντινής εικονογραφίας και μουσικής, Ψυχωφελείς διδαχαί του Φώτη Κόντογλου και Συναντήσεις με τον Κόντογλου. 

Σε αυτό το τελευταίο βιβλίο αναφέρεται αναλυτικά στις προσωπικές συναντήσεις που είχε μαζί του, αποκαλύπτοντας ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες από τον τρόπο ζωής του ζωγράφου, όπως π.χ. ότι ο Κόντογλου είχε στο σαλόνι του επιγραφή που έγραφε "Απαγορεύεται το κάπνισμα" ή ότι διαρκώς στο σπίτι του και επί πολλή ώρα έψελναν ύμνους. Στις αφηγήσεις του αναδύεται εναργής η εικόνα του Κόντογλου ως ακραία συντηρητικού και θρησκόληπτου ανθρώπου. 

Τοιχογραφία του Κόντογλου από το σπίτι του, σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη. Στο υπέρθυρο της αριστερής θύρας αυτοπροσωπογραφία του με την κόρη και τη σύζυγό του και κτητορική επιγραφή

Σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου Συναντήσεις με τον Κόντογλου ο Καβαρνός μεταφέρει τις απόψεις του Κόντογλου για τον κινηματογράφο. 

Περί κινηματογράφου 

Θα ανέμενε κανείς από έναν άνθρωπον όπως ο Κόντογλου, που είχεν ασχοληθή τόσον πολύ με τας τέχνας της ζωγραφικής, μουσικής, και ποιήσεως, να είχεν ασχοληθή κάπως και με μίαν τέχνην που είναι μεν καινούργια, αλλ'είναι διαδεδομένη εις όλον τον κόσμον: τον κινηματογράφον. Και πράγματι είχε. Την 26ην Οκτωβρίου του 1958 εδημοσίευσεν εις την "Ελευθερίαν" ένα άρθρον υπό τον τίτλον: "Ο Κινηματογράφος: Μια Παγκόσμια Θρησκεία". Η τέχνη αυτή, λέγει, ασκεί τεραστίαν επίδρασιν εις την ανθρωπίνην ψυχήν. Έχει γίνει "η νέα θρησκεία", και μάλιστα η παγκόσμια θρησκεία. Ο Χριστιανισμός, ο μουσουλμανισμός, ο βουδδισμός, ο εβραϊσμός, μοιρασθήκανε όλες μαζί τον κόσμο. Ενώ ο κινηματογράφος άπλωσε με μιάς απ'άκρου σε άκρη της οικουμένης. Άσπροι, μαύροι, κόκκινοι, κίτρινοι, ευρωπαίοι, αμερικάνοι, κινέζοι, ιντιάνοι, αραπάδες, όλοι προσκυνάνε τα καινούργια είδωλα, τους ίσκιους που περνάνε γλήγορα και σβήνουνε απάνω στο άσπρο πανί... Η ζωή μας σε όλα έχει ποτισθή από τον κινηματογράφο. Μάλιστα η νέα γενεά, που μαθήτεψε σ'αυτό το σχολειό, θρέφεται μ'αυτές τις φωτογραφίες που φανερώνουνται απάνω στο πανί. Οι περισσότεροι μιλάνε, περπατάνε, χειρονομούνε, κυττάζουνε, ντύνουνται, κατά το κινηματογραφικό μοντέλλο που προτιμάνε. Ο καθένας μπαίνει στο καλούπι κάποιου ηθοποιού της οθόνης. Τον εαυτό του τον έχει χάσει".Ο Κόντογλου αναγνωρίζει τας καλάς και τας επιβλαβείς χρήσεις αυτής της τέχνης. Δείγματα καλής χρήσεως είναι κάποια έργα που έχουν ένα ποιητικό θέμα, ένα ταξείδι εις εξωτικούς τόπους, με ωραία θεάματα, με καλούς τύπους ανθρώπων, η προσωπικότης και τα έργα των οποίων έχουν κάποια πνοήν, σκηναί από την ζωήν των απλών ανθρώπων εις ξένην χώραν, κάποια ναυτική ιστορία του Γάλλου διηγηματογράφου Ιουλίου Βερν (1828-1905). Αυτά τα έργα γενικώς περιφρονούνται, θεωρούνται κατάλληλα μόνον δια μικρά παιδιά. Αντ'αυτών, λέγει, οι άνθρωποι επιθυμούν άσχημα έργα, "δυναμικά", όπως τα ονομάζουν, "γεμάτα πάθος και δυναμίτιδα, έργα συνταρακτικά, εκρηκτικά, με ρεβόλβερα, με μαχαίρια, γροθιές, εκδίκηση, ψυχική τρικυμία". Εις το άρθρον του μας πληροφορεί ότι ο ίδιος πηγαίνει εις τον κινηματογράφον μόνον μίαν ή δύο φοράς το έτος, και αυτό δια να ευχαριστήση μέλη της οικογενείας του, που επιθυμούν να ιδούν κάποιο έργον που ταιριάζει με τα αισθήματά των. 

Ο Κωνσταντίνος Καβαρνός απεβίωσε σε ηλικία 93 ετών το 2011. Στο τέλος της ζωής του είχε γίνει μοναχός στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα. 

It was the least I could do*

Το να κάνω μια λίστα με τα αγαπημένα μου βιβλία με αγχώνει αφάνταστα, περισσότερο γιατί νομίζω ότι θα στενοχωρηθώ αν ξεχάσω κάποιο αγαπημένο. 

(Μυστηριώδες Νησί, Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, τα Άπαντα του Σέρλοκ Χολμς, Η Πρώτη Γουλιά της Μπύρας του Ντελέρμ, η Ιστορία του Ηροδότου, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, όλος ο Περέκ, ο Καβάφης, δεν αντέχω άλλο σταματάω). 

Λοιπόν σκέφτηκα ότι αν η ζωή μου εξαρτιόταν από το να κάνω μια λίστα από βιβλία, αν ας πούμε ήμουνα φοβερή κατάσκοπος και με είχαν συλλάβει οι κακοί κι έπρεπε οπωσδήποτε να τους παραδώσω μια λίστα με βιβλία, θα τους έδινα εκ του προχείρου την παρακάτω λίστα: 

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΚΟΜΟΔΙΝΟ ΜΟΥ ΣΗΜΕΡΑ, ΣΑΒΒΑΤΟ, 1 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 - και μαζί κάποια σχόλια επ'αυτών. 

Τα καταγράφω από κάτω προς τα πάνω. Τα κάτω-κάτω είναι ξεχασμένα εκεί εδώ και αρκετό καιρό. 

1. Οδηγίες προς τους Ξελιγωμένους κατά Μποστ. Από ένα αφιέρωμα που είχαν δώσει τα Νέα. Δεν έχω ιδέα γιατί το κρατώ στο κομοδίνο μου όλον αυτό τον καιρό και το χειρότερο είναι ότι ούτε μετά από αυτή την ανάρτηση θα το απομακρύνω. 

2. Άνθρωποι του Μόχθου της Μαρούλας Κλιάφα. Δώρο του Θ. Αγαπώ πολύ τη Μαρούλα Κλιάφα, είχαμε τη μεγάλη χαρά και τιμή να μας ξεναγήσει η ίδια στο μουσείο της στα Τρίκαλα. Αγαπώ τα Τρίκαλα λόγω καταγωγής. Το βιβλίο αυτό βρίσκεται εκεί ουσιαστικά γι'αυτό. 

3. Εσωτερική Όραση του Semir Zeki. Υποτίθεται θα το διάβαζα για ένα συνέδριο που πήγα πέρυσι την άνοιξη. Υποτίθεται θα το διαβάσω εν'όψει της έκδοσης των πρακτικών του συνεδρίου. 

4. London's Strangest Tales του Tom Quinn. Έχω διαβάσει λίγες από τις ιστορίες και είναι σούπερ. Το κρατώ εκεί για να διαβάζω λίγο κάθε που νοσταλγώ το Λονδίνο. Το βιβλίο όμως θα μου θυμίζει πάντα εκείνη την ηλιόλουστη Κυριακή που το αγόρασα μαζί με την υπέροχη Μ.Φ. λίγο πριν αναχωρήσω για Αθήνα.

5. The Ahhiyawa Texts των G. Beckman, T. Bryce, E. Cline. Είναι συναρπαστικό αυτό το βιβλίο. Το διάβαζα θυμάμαι όταν ο Π. ήταν λίγων μηνών κι επειδή το διάβαζα με προσπάθεια να θυμάμαι κάθε τι που γράφει μέσα έφτασα σε ένα σημείο που δεν μπορούσα/ήθελα να πάω παρακάτω αν και θέλω πολύ να το τελειώσω και ξετρελαίνομαι με όσα λέει μέσα. Βγάζει όλο αυτό νόημα; 

6. Μανίες, φοβίες και έμμονες ιδέες του Frank Lamagnere. Κάπου το βρήκα στη βιβλιοθήκη, το είχε αγοράσει παλιά ο Θ. Νομίζω το ξεκίνησα, διάβασα λίγο αλλά δεν θυμάμαι τίποτα απολύτως. 

7. Η Αθήνα Σήμερα του Ν. Τσιφόρου. Αγορασμένο από κάποιο παζάρι, μου φάνηκε ενδιαφέρον, δεν το έχω αρχίσει καν. 

8. Τα Γαμοτράγουδα. Μικρό βιβλιαράκι των εκδόσεων Γαβριηλίδη. Δωράκι του Θ. που ξέρει πόσο μου αρέσουν τα πιπεράτα. Το έχω διαβάσει φυσικά, την ίδια στιγμή που το πήρα, είναι και μικράκι, αλλά το κρατάω να το χαζεύω να γελάω. 

9. Νικόλαος Επισκοπόπουλος. Μια παρουσίαση από τον Νίκο Μαυρέλο. Ο Επισκοπόπουλος είναι πολύ αγαπημένος μου διηγηματογράφος. Θυμάμαι πάντα με αγάπη την στιγμή που τον ανακάλυψα στη δανειστική βιβλιοθήκη του Πειραιά, τότε ακόμη που στεγαζόταν τον 5ο όροφο του κτηρίου στην πλατεία Κοραή. 

10. Αποφοίτηση 1974 του Άγγελου Βλάχου. Τον λατρεύω τον Άγγελο Βλάχο. Παρεμπιπτόντως η δική του μετάφραση του Ηροδότου που κυκλοφόρησε από την Ωκεανίδα είναι η πιο αγαπημένη μου. 

11. Ο Μαξιώτης του Χωλλ Κέιν σε μετάφραση του Αλ. Παπαδιαμάντη. Το αγόρασα βέβαια για τη μετάφραση, την ωραία γλώσσα του Παπαδιαμάντη και είναι και ωραία η έκδοση της Ινδίκτου. Πράγματι το ξεκίνησα και δεν με απογοήτευσε. Η εισαγωγή δυστυχώς δεν είναι καλή και δεν έχει γίνει σωστή επιμέλεια του κειμένου, αλλά η γλώσσα είναι όντως καταπληκτική. 

12. Παγίδες, Απάτες και Εκβιασμοί γύρω από το Γάμο του Αντωνίου Πισσάνου. Πρόκειται για βιβλίο-διαμάντι που επάξια κερδίζει θέση στη συλλογή μου με περίεργα βιβλία. Ο Πισσάνος που υπογράφει ως Psych. Dr., H.C. γράφει έναν λίβελλο κατά των γυναικών που θέλουν να τυλίξουν τους υποψήφιους γαμπρούς και χρησιμοποιούν διάφορα τεχνάσματα με τη βοήθεια των αδελφών και πατεράδων τους. Πρόκειται επί της ουσίας για χιουμοριστικό χρονογράφημα και το πιο αστείο από όλα είναι η εμπάθεια του συγγραφέα. Ο ίδιος έχει γράψει και τα "Υπνωτισμός-Εφηρμοσμένη Ψυχολογία-Πνευματισμός", "Πώς να επιτυγχάνετε (εις όλας τα υποθέσεις της ζωής σας)", "Πνευματική Βοήθεια", "Τηλεπάθεια", "Μπορείς..." κλπ. Δεν δίνω λινκ στο biblionet διότι δεν κυκλοφορεί πιά το βιβλίο, το βρήκα κι εγώ στο παζάρι και πρόσφατα κι ευτυχώς το αγόρασα. Άλλα βιβλία του ιδίου συγγραφέα εδώ. 

*Στον τίτλο αυτής της ανάρτησης περιέχεται η λέξη 'λίστα'. Ναι. Τόσο αποτυχημένο λογοπαίγνιο.