Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

Οι άνθρωποι επιθυμούν έργα με ρεβόλβερα


Ο Κωνσταντίνος Καβαρνός γεννήθηκε το 1918 στη Βοστώνη. Ήταν καθηγητής φιλοσοφίας με σπουδές στο Harvard και σε όλη τη διάρκεια της ζωής του επέδειξε εξαιρετικά θερμό ενδιαφέρον για τον ορθόδοξο χριστιανισμό για τον οποίο έγραψε πάμπολλα σχετικά συγγράμματα.
Γνώριζε προσωπικά και λάτρευε κυριολεκτικά τον Φώτη Κόντογλου, τον οποίο θεωρούσε άγιο άνθρωπο, και του αφιέρωσε τρία συγγράμματά του: Ο Φώτιος Κόντογλου περί βυζαντινής εικονογραφίας και μουσικής, Ψυχωφελείς διδαχαί του Φώτη Κόντογλου και Συναντήσεις με τον Κόντογλου
Σε αυτό το τελευταίο βιβλίο αναφέρεται αναλυτικά στις προσωπικές συναντήσεις που είχε μαζί του, αποκαλύπτοντας ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες από τον τρόπο ζωής του ζωγράφου, όπως π.χ. ότι ο Κόντογλου είχε στο σαλόνι του επιγραφή που έγραφε "Απαγορεύεται το κάπνισμα" ή ότι διαρκώς στο σπίτι του και επί πολλή ώρα έψελναν ύμνους. Στις αφηγήσεις του αναδύεται εναργής η εικόνα του Κόντογλου ως ακραία συντηρητικού και θρησκόληπτου ανθρώπου. 

Τοιχογραφία του Κόντογλου από το σπίτι του, σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη. Στο υπέρθυρο της αριστερής θύρας αυτοπροσωπογραφία του με την κόρη και τη σύζυγό του και κτητορική επιγραφή



Σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου Συναντήσεις με τον Κόντογλου ο Καβαρνός μεταφέρει τις απόψεις του Κόντογλου για τον κινηματογράφο. 

Περί κινηματογράφου 
Θα ανέμενε κανείς από έναν άνθρωπον όπως ο Κόντογλου, που είχεν ασχοληθή τόσον πολύ με τας τέχνας της ζωγραφικής, μουσικής, και ποιήσεως, να είχεν ασχοληθή κάπως και με μίαν τέχνην που είναι μεν καινούργια, αλλ'είναι διαδεδομένη εις όλον τον κόσμον: τον κινηματογράφον. Και πράγματι είχε. Την 26ην Οκτωβρίου του 1958 εδημοσίευσεν εις την "Ελευθερίαν" ένα άρθρον υπό τον τίτλον: "Ο Κινηματογράφος: Μια Παγκόσμια Θρησκεία". Η τέχνη αυτή, λέγει, ασκεί τεραστίαν επίδρασιν εις την ανθρωπίνην ψυχήν. Έχει γίνει "η νέα θρησκεία", και μάλιστα η παγκόσμια θρησκεία. Ο Χριστιανισμός, ο μουσουλμανισμός, ο βουδδισμός, ο εβραϊσμός, μοιρασθήκανε όλες μαζί τον κόσμο. Ενώ ο κινηματογράφος άπλωσε με μιάς απ'άκρου σε άκρη της οικουμένης. Άσπροι, μαύροι, κόκκινοι, κίτρινοι, ευρωπαίοι, αμερικάνοι, κινέζοι, ιντιάνοι, αραπάδες, όλοι προσκυνάνε τα καινούργια είδωλα, τους ίσκιους που περνάνε γλήγορα και σβήνουνε απάνω στο άσπρο πανί... Η ζωή μας σε όλα έχει ποτισθή από τον κινηματογράφο. Μάλιστα η νέα γενεά, που μαθήτεψε σ'αυτό το σχολειό, θρέφεται μ'αυτές τις φωτογραφίες που φανερώνουνται απάνω στο πανί. Οι περισσότεροι μιλάνε, περπατάνε, χειρονομούνε, κυττάζουνε, ντύνουνται, κατά το κινηματογραφικό μοντέλλο που προτιμάνε. Ο καθένας μπαίνει στο καλούπι κάποιου ηθοποιού της οθόνης. Τον εαυτό του τον έχει χάσει".Ο Κόντογλου αναγνωρίζει τας καλάς και τας επιβλαβείς χρήσεις αυτής της τέχνης. Δείγματα καλής χρήσεως είναι κάποια έργα που έχουν ένα ποιητικό θέμα, ένα ταξείδι εις εξωτικούς τόπους, με ωραία θεάματα, με καλούς τύπους ανθρώπων, η προσωπικότης και τα έργα των οποίων έχουν κάποια πνοήν, σκηναί από την ζωήν των απλών ανθρώπων εις ξένην χώραν, κάποια ναυτική ιστορία του Γάλλου διηγηματογράφου Ιουλίου Βερν (1828-1905). Αυτά τα έργα γενικώς περιφρονούνται, θεωρούνται κατάλληλα μόνον δια μικρά παιδιά. Αντ'αυτών, λέγει, οι άνθρωποι επιθυμούν άσχημα έργα, "δυναμικά", όπως τα ονομάζουν, "γεμάτα πάθος και δυναμίτιδα, έργα συνταρακτικά, εκρηκτικά, με ρεβόλβερα, με μαχαίρια, γροθιές, εκδίκηση, ψυχική τρικυμία". Εις το άρθρον του μας πληροφορεί ότι ο ίδιος πηγαίνει εις τον κινηματογράφον μόνον μίαν ή δύο φοράς το έτος, και αυτό δια να ευχαριστήση μέλη της οικογενείας του, που επιθυμούν να ιδούν κάποιο έργον που ταιριάζει με τα αισθήματά των. 



Ο Κωνσταντίνος Καβαρνός απεβίωσε σε ηλικία 93 ετών το 2011. Στο τέλος της ζωής του είχε γίνει μοναχός στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα.