Six impossible things before breakfast

Του Πρόβατου, για την Παρήχηση του Τζ

Αυτή η συζήτηση της Αλίκης με τη Βασίλισσα στο 5ο κεφάλαιο του "Μέσα απ'τον Καθρέφτη" θα μπορούσε κάλλιστα να αφορά ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του υπερρεαλιστικού κινηματογράφου, ένα έργο που άνετα συναγωνίζεται ταινίες όπως ο Ανδαλουσιανός Σκύλος του Μπουνιουέλ. Αναφέρομαι στην ταινία Η Αρχόντισσα κι ο Αλήτης του Ντίνου Δημόπουλου σε σενάριο του Λάκη Μιχαηλίδη και μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη με πρωταγωνιστές την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ.

Η Αρχόντισσα κι ο Αλήτης, από τις δημοφιλέστερες ταινίες του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου, βρίθει σουρεαλιστικών περιστατικών που γίνονται αποδεκτά ως απολύτως φυσικά από τους ήρωες και κατ'επέκταση το κοινό. Ο σκηνοθέτης αποδεσμεύεται φαντασμαγορικά από τις συμβάσεις της καθημερινότητας, τις αποδεκτές φυσικές μορφές και τις κοινωνικές νόρμες δημιουργώντας έναν σουρεαλιστικό κόσμο με δικούς του κανόνες, ενώ κλείνει το μάτι στο θεατή προτείνοντάς του την εναλλακτική θέαση, τον θρίαμβο της διαφορετικότητας και την νίκη επί των φυσικών δυνάμεων.

Η πρόθεση του σκηνοθέτη δηλώνεται σαφώς από την πρώτη σκηνή της ταινίας όταν οι δύο πρωταγωνιστές, νικώντας όλους τους κανόνες της Φυσικής, τραγουδούν ένα ντουέττο με φόντο χαρακτηριστικά τοπία της Κέρκυρας. Κανείς δεν αναρωτιέται πώς μεταφέρονται τόσο γρήγορα στο χώρο, πώς αλλάζουν ρούχα στη συνέχεια του ίδιου κιόλας στίχου, γιατί η Ρένα (Αλίκη Β.) φοράει πορτοκαλί μαγιώ με ασορτί μπότες μες στο κατακαλόκαιρο ή γιατί ο Λευτέρης (Δημήτρης Π.) τραγουδάει "Ρίχνω τα δίχτυα δίπλα στην ακρογιαλιά" ενώ τραβάει ένα παλαμάρι που δεν είναι δεμένο σε κανένα εμφανές αντικείμενο -κορυφαίο σημείο συμβολισμού.

Ενώ εκτυλίσσεται το πάρτυ αρραβώνων της Ρένας Κατσαρού (όνομα όχι τυχαίο, αλλά ασφαλώς ένα υπαινικτικό tribute στον Κερκυραίο μουσουργό Γιώργο Κατσαρό) έξω από το παράθυρό της ακούγεται μιά μακρινή φωνή που τραγουδάει μιά "Βαρκαρόλα" (νομίζω της Πόπης Αστεριάδη). Το τραγούδι αυτό είναι τόσο μαγικό, ώστε αφενός διαρκεί όσο να κατέβει η Ρένα στον κήπο, να μαλώσει και να γυρίσει στην κάμαρα για να ακούσει τη συνέχεια, αφετέρου έχει την ιδιότητα να μεταφέρει το ίδιο το σπίτι της Ρένας, το οποίο στην σκηνή αυτή είναι παραθαλάσσιο με θέα στο Ποντικονήσι, σε άλλη όμως βρίσκεται στην ενδοχώρα, "μακριά από την πόλη" ως λέγεται. Λεπτομέρειες, θα μου πείτε. Ίσως, θα σας απαντήσω.

Οι ανατροπές της λογικής συνεχίζονται. Ποιός άνθρωπος που έχει σώας τας φρένας ή ακολουθεί την πεζή λογική, ενώ θέλει να το σκάσει και να περάσει απαρατήρητος, επιλέγει τελικά από την πλούσια γκαρνταρόμπα του να φορέσει ένα λαμπερό ταγιέρ-κοστούμι με ζωηρά κίτρινα λουλούδια σε γαλάζιο φόντο; Μήπως πρόκειται για υπαινιγμό του σκηνοθέτη ότι η ηρωίδα θέλει τελικά να βρεθεί ή, πιό σωστά, δεν θέλει να χαθεί;

Η Ρένα περνάει τη νύχτα στο ταπεινό σπίτι ενός βαρκάρη και το πρωί, αφήνοντας πίσω το αστραφτερό ταγιέρ, φορά τα ρούχα του γιού του που κοιμάται (προφανώς γυμνός) έξω από την παράγκα. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς τί φόρεσε το πρωί ο γιός του βαρκάρη;

Το κορυφαίο επίτευγμα του σουρεαλιστικού σεναρίου: η ηρωίδα μεταμφιέζεται από ενήλικη χυμώδης γυναίκα σε μετέφηβο αγόρι, μιά μετάλλαξη ασφαλώς συμβολική. Κουρεύει μιά καστανή περούκα και φορά αντρικά (ή τέλος πάντων unisex) ρούχα. Όλοι όσοι την αντικρύζουν αποδέχονται την δεδηλωμένη της ταυτότητα, την εξίσωση που τους προτείνει: κοντό μαλλί+πουκάμισο+παντελόνι = άνδρας, χωρίς να αμφισβητούν την σεξουαλικότητά της. Μήπως μιλάμε για την ιδεώδη κοινωνία της απελευθέρωσης από τα πρότυπα του φύλου; Προφανώς ναι.

Κανείς δεν αναρωτιέται πού βρίσκει κάθε μέρα ο φτωχός Πίπης τόσο πολύ make-up και μάλιστα έναν τόνο πιό σκούρο από το δέρμα του για να δείχνει ηλιοκαμένος. Κανείς δεν απορεί για τα καλοβγαλμένα φρύδια του, για την μάσκαρα στις βλεφαρίδες ή για το δροσερό λιπ-γκλος. Ο Πίπης είναι αποδεκτός ως έχει, ως επιλέγει.

Ακόμη κι όταν ο Πίπης φλερτάρει με μιά άλλη γυναίκα σε ένα κέντρο, ενώ οι θεατές στην κινηματογραφική αίθουσα γνωρίζουν ότι είναι και ο ίδιος γυναίκα, κανείς δεν εξανίσταται, δεν απορεί. Το όλον είναι αστείο, μα όχι παράξενο, όχι απόβλητο. Πώς είναι δυνατόν; Μα επειδή ο σκηνοθέτης έχει ήδη κουρελιάσει την καθεστηκυία γνώση, έχει πετύχει να διαλύσει τον κόμβο των συμβάσεων, να απελευθερώσει τον θεατή από την ίδια του τη λογική.

Κι ο Λευτέρης; Αναρωτήθηκε κανείς για τα δικά του αισθήματα; Ποιά είναι η τραγική πάλη του ήρωα αυτού;
Γιατί σε όλο το κοινό οδοιπορικό των ηρώων ο Λευτέρης δεν αλλάζει ρούχα παρά το γεγονός ότι έχει ιδρωκοπήσει χίλιες φορές μες στο κατακαλόκαιρο; Είναι τυχαίο ότι το μόνο περιεχόμενο του ταπεινού του σακιδίου είναι ένα σετ ριγέ πυζάμες; Γιατί ο Λευτέρης δεν είχε μαζί του δεύτερο πουκάμισο; Αναρωτήθηκε κανείς τί συμβολίζουν όλα αυτά;

Όταν ο Πίπης με το χυμώδες κορμί του προσγειώνεται στα στιβαρά μπράτσα του Λευτέρη, ο τελευταίος δυσανασχετεί με έναν τρόπο περίεργο, η στιγμή είναι ασφαλώς μαγική. Το κοινό κρατά την ανάσα του αποδεχόμενο το παίγνιο αυτό. Ο σκηνοθέτης κλείνει πάλι το μάτι.

Λίγο μετά, η κορύφωση του δράματος ρίχνει αληθινό ράπισμα στην κοινή λογική. Πώς είναι δυνατόν να μετατραπεί τόσο γρήγορα, γρηγορότερα κι απ'την ταχύτητα του φωτός, το συναίσθημα του Λευτέρη για τον μετέφηβο Πίπη από αγνή συντροφική φιλία σε σαρκική επιθυμία αμέσως μετά τα αποκαλυπτήρια της Ρένας; Ποιά ήταν τελικά τα αληθινά συναισθήματα του Λευτέρη για τον Πίπη πριν αυτός μετέρθη της νέας μεταμόρφωσης;

Αγαπημένοι μου φίλοι, δεν θα συνεχίσω. Θα προτιμήσω να σας κλείσω κι εγώ το μάτι και να σας προτείνω να απελευθερωθείτε από τις παρωπίδες που καταδικάζουν συλλήβδην τις ταινίες του ελληνικού εμπορικού κινηματογράφου σε καλλιτεχνικά δημιουργήματα άνευ ουσιώδους αξίας.

Ποιός μπορεί στα αλήθεια να αμφισβητήσει ότι η "Αρχόντισσα κι ο Αλήτης" είναι ένα αριστούργημα του σουρεαλιστικού κινηματογράφου;

 

****

Υστερόγραφο

O κος Mersault γράφει ότι από κανένα μπλογκ δεν θα έπρεπε να λείπει ένα ποστ για τον Justin Bieber.
Νομίζω ότι μόλις έγραψα ένα τέτοιο ποστ.

Ας πούμε εν κατακλείδει ότι ο Justin Bieber είναι ο Πίπης της διεθνούς ποπ σκηνής.