Ο ρυθμός του κόσμου

Αυτός ο μικρός θεός που μιλά

Ο ποιητής

Αυτός ο αθώος

Αυτός ο μάγος

Ο θαυματοποιός

Ο μυστηριώδης δαμαστής των λέξεων

Που λατρεύει την ομορφιά

Αυτός ο μικρός θεός που μιλά

Και με το λόγο του γίνεται φως

Τάκης Βαρβιτσιώτης

Το πρώτο βιβλίο ποίησης που αγόρασα ήταν το Πούσι του Νίκου Καββαδία. Το αγόρασα σε μιά έκθεση βιβλίου, νομίζω την πρώτη έκθεση που οργανώθηκε στην Αθήνα. Για την ακρίβεια θυμάμαι ότι είχε γίνει στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στο Φάληρο, σε κάτι περίεργους ημιφωτισμένους διαδρόμους στρωμένους με μοκέτα. Πρέπει να ήμουν στο Γυμνάσιο, πήγαμε στην έκθεση με τη φίλη μου τη Ρένα ένα Σάββατο κι όταν σταθήκαμε στον πάγκο με τις ποιητικές συλλογές του Καββαδία δεν ήξερα ποιά να πρωτοδιαλέξω. 

Στο σπίτι είχαμε μιά ανθολογία ποιημάτων, τρίτομη, παράρτημα της εγκυκλοπαίδειας "Παιδεία". Ήταν διαρθρωμένη χρονολογικά και έφτανε να περιλαμβάνει αρκετούς σύγχρονους ποιητές, που έγιναν και οι πιό αγαπημένοι μου. Την διάβαζα μετά μανίας και τσάκιζα τις σελίδες με τα ποιήματα που μ'άρεσαν για να τα βρίσκω ευκολότερα. Ποτέ δεν μ'άρεσε να τσακίζω τις σελίδες των βιβλίων. Δεν ξέρω τί μανία με είχε πιάσει με τους συγκεκριμένους μικρούς τόμους. Εκ των υστέρων διαπίστωσα ότι η ιδέα ήταν μάλλον κουτή, αφού κατέληγαν οι περισσότερες σελίδες τσακισμένες. Τώρα βέβαια όταν ξαναπιάνω στα χέρια μου εκείνα τα τομίδια, τα τσακίσματα αποκτούν μιά άλλη αξία, σηματοδοτούν εκείνη την περίεργη εποχή. Τέλος πάντων. 

Ο Καββαδίας με τον εύληπτο στίχο του ήταν ο αγαπημένος μου ποιητής στην ανθολογία εκείνη. Εφηβεία βλέπεις. Είχα αποστηθίσει όλα τα ποιήματα του, θυμάμαι όμως πως με συγκινούσαν ιδιαίτερα οι Γάτες των Φορτηγών και ο Νέγρος Θερμαστής από το Τζιμπουτί. Όταν απέκτησα το Πούσι (και σιγά-σιγά και τις άλλες συλλογές του Καββαδία) σε εκείνη την ωραία έκδοση του Κέδρου με το κοκκινωπό χαρτονένιο εξώφυλλο και την προμετωπίδα του Τσαρούχη, δεν καταλάβαινα ότι έτσι ξεκινούσα ένα ωραίο ταξίδι σε ένα είδος λογοτεχνίας που αγάπησα πολύ και ακόμη δεν το έχω χορτάσει. 

Ένας από τους λόγους που ξεκίνησα να φτιάξω αυτό το ιστολόγιο, πριν έξι χρόνια, ήταν γιατί σκεφτόμουν ότι θα μπορούσα επιτέλους όχι μόνο να καταγράφω αλλά και να μοιράζομαι τα ποιήματα που αγαπώ. Πριν το ιστολόγιο, είχα ένα μικρό σημειωματάριο -κι ακόμη το έχω κάπου φυλαγμένο- που αντέγραφα τα ποιήματα που μου άρεσαν. Σιγά-σιγά, πολλά από τα ποιήματα εκείνα τα αντέγραψα εδώ. Σχεδόν όλες οι πρώτες μου αναρτήσεις περιλαμβάνουν ποιήματα. Κι ίσως δεν είναι τυχαίο που μιά από τις δημοφιλέστερες αναρτήσεις της Ιφιμέδειας είναι Το ποίημα που άρεσε στην Καίτη.

Αν έπρεπε να σκεφτώ ποιό είναι το πρώτο ποίημα που μου έκανε εντύπωση, θα έπρεπε μάλλον να ανατρέξω σε κάποιο από τα σχολικά μας Ανθολόγια. Μου έρχεται αίφνης στο νου το Τσιριτρό του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Θυμάμαι όμως πιό έντονα ένα άλλο ποίημα, πολύ μελοδραματικό, που το διάβαζα ξανά και ξανά στην αγαπημένη μου Νέα Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού της Αντιγόνης Μεταξά: Ο Βορειάς που τ'αρνάκια παγώνει, του Γεωργίου Ζαλοκώστα. 

Ἦτον νύχτα, εἰς τὴν στέγη ἐβογγοῦσε

Ὁ βορειᾶς, καὶ ψιλὸ ἔπεφτε χιόνι.

Τί μεγάλο κακὸ νὰ ἐμηνοῦσε

Ὁ βορειᾶς ποῦ τ' ἀρνάκια παγώνει;

Ποιήματα σοβαρά δεν έγραψα ποτέ. Στα χρόνια του σχολείου όμως υπήρξα μεγάλο πειραχτήρι και διαπίστωσα ήδη από το δημοτικό την μεγάλη μου ευχέρεια στο να συνθέτω σατιρικούς στίχους -με θέματα εμπνευσμένα από τους συμμαθητές και τη σχολική ζωή φυσικά. Έχω ευχέρεια στην ομοιοκαταληξία, ακόμη και σήμερα που παραλλάσσουμε τραγούδια με τον Θ. όλη την ώρα στο σπίτι, αυθόρμητα κι εύκολα παράγω ομοιοκατάληκτους στίχους με κάποιο στοιχειώδη ειρμό και τους προσαρμόζω σε γνωστές μελωδίες. Θα μπορούσα λοιπόν να γράψω σκωπτικά ποιήματα ή στίχους για επιθεώρηση. Κάτι είναι κι αυτό. 

Μιά από τις χαρές που μου έδωσε τόσα χρόνια η ενασχόληση με το ιστολόγιο αυτό ήταν η δυνατότητα να ασχοληθώ κάπως και με τη μετάφραση ποιημάτων. Μετέφρασα για το ιστολόγιο κάποια λίγα ποιήματα που μου άρεσαν (απλά πράγματα, όπως το πολύ αγαπημένο μου Nous Deux του Eluard) αλλά και ποιήματα στο πλαίσιο μιάς θαυμάσιας πρωτοβουλίας που είχε ο ιστολόγος Cyrus του Gravity and the Wind (που δυστυχώς δεν γράφει πιά), την λεγόμενη Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης. Ο Cyrus οργάνωσε συνολικά πέντε Ιστοσυναντήσεις Ποιητικής Μετάφρασης, στις οποίες έδινε πέντε αγγλόφωνα ποιήματα τα οποία επιχειρούσαμε -όσοι ιστολόγοι θέλαμε- να μεταφράσουμε. Ο ίδιος συγκέντρωνε και δημοσίευε όλες τις μεταφράσεις και εν συνεχεία συζητούσαμε πάνω στις δυσκολίες που είχαμε συναντήσει, τις επιτυχέστερες επιλογές απόδοσης, κλπ. Όποιος θέλει να δει καλύτερα αυτό που περιγράφω, ας κάνει μιά επίσκεψη εδώ. 

Η αγγλόφωνη ποίηση είναι μιά από τις πολύ μεγάλες μου αγάπες. Από τον Shakespeare (που εκεί στα 20 επιχειρούσα να προσεγγίσω στο πρωτότυπο συχνάζοντας στη δανειστική του Βρετανικού Συμβουλίου) και την Barrett Browning ως την Carol Ann Duffy και τον Tim Burton. 

Αγαπώ ιδιαίτερα και την ποίηση της Άπω Ανατολής: Κινέζους και Ιάπωνες. Για λόγους προσωπικούς, το πολυτιμότερο βιβλίο που έχω είναι τα 300 Eρωτικά Ποιήματα της Ιζούμι Σικίμπου.

Αγαπώ τον Νερούδα.  

Αγαπώ τα παιδικά ποιήματα και τα nonsense limericks. 

Εχθές το βράδυ ο Τσαλαπετεινός είχε την ευγένεια να με καλέσει να συμμετέχω στη συλλογική ανάρτηση που ετοίμασε για την σημερινή παγκόσμια ημέρα ποίησης. Έπρεπε να διαλέξω ένα ποίημα αγαπημένο -και δυσκολεύτηκα πολύ στην επιλογή. Σκέφτηκα πολλά αλλά κατέληξα στο εξής: αν έπρεπε οπωσδήποτε να διαλέξω, θα έλεγα ότι ο πιό αγαπημένος  μου ποιητής είναι ο Κ.Π. Καβάφης, αυτός μου ταιριάζει περισσότερο. Τα Άπαντα Ποιητικά από τις εκδόσεις Ύψιλον είναι το βιβλίο ποίησης στο οποίο επανέρχομαι συχνότερα. Ποιό να διαλέξω όμως από όλα τα ποιήματά του; Επέλεξα τελικά τον Δεμένο Ώμο -κυρίως γι'αυτούς τους συγκλονιστικούς στίχους: 

Ξανάδεσα τον ώμο, και στο δέσιμο

αργούσα κάπως· γιατί δεν πονούσε,

και μ' άρεζε να βλέπω το αίμα. Πράγμα

του έρωτός μου το αίμα εκείνο ήταν.

Ποιό είναι το δικό σας αγαπημένο ποίημα;

******

Η ανάρτηση εικονογραφείται με φωτογραφίες του Βέλγου Charles Corbet (1868-1936).